شهاب‌ سنگ

یک شهاب‌ سنگ قطعه جامدی از بقایای بجامانده از جرم‌هایی مانند یک دنباله‌دار، سیارک یا شهاب‌واره است که در اصل در فضای بیرونی شکل گرفته و توانسته پس از گذر از اتمسفر و تحمل تأثیر آن، بر روی سطح زمین یا یک سیارهٔ دیگر انتقال یابد. هنگامی که جرمی به جو وارد می‌شود، عوامل گوناگونی مانند اصطکاک، فشار و تعامل شیمیایی با گازهای اتمسفری باعث گرم شدن جرم و انتشار آن انرژی می‌شوند. سپس به یک شهاب‌واره تبدیل می‌شود و یک آذرگوی را تشکیل می‌دهد که همچنین به عنوان یک شهاب ثاقب یا ستارهٔ درحال سقوط شناخته می‌شود؛ اخترشناسان نمونه‌های درخشان این پدیده را آذرگوی  می‌نامند. شهاب‌سنگ‌هایی که در ورود خود تأثیر جو را تحمل کرده‌اند، در اندازه‌های بسیار متفاوتی دارند. برای زمین‌شناسان، یک آذرگوی شهاب‌سنگی است که به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتواند یک دهانه برخوردی ایجاد کند.

 

شهاب‌سنگ‌ها بیشتر از سنگ و فلز تشکیل شده‌اند. این اجرام هنگامی که وارد جو زمین می‌شوند به دلیل قطر زیادشان از جو می‌گذرند و دهانه‌ها و عوارض گوناگونی را از خود بر جای می‌گذارندبرای نمونه دهانه بارینجر در آریزونا و دهانه وردفورت در آفریقای جنوبی. اهمیت مطالعه شهاب سنگ‌ها جهت تعیین سن زمین، منظومه خورشیدی (شمسی) و در نهایت تعیین سن کل کیهان است. به علاوه می‌توان از آنها جهت تعیین ترکیب شیمیایی بخشهای مختلف سیاره زمین و سایر سیارات سنگی استفاده نمود و حتی فرایندهایی را که منجر به تشکیل این سیارات و حتی فرایندهای تشکیل هسته، پوسته اولیه، فرایند تفریق عنصری در گوشته اولیه و فرایند مهمی چون تشکیل حیات می‌باشد به دقت بررسی نمود. به کمک مطالعه شهاب سنگ‌های فلزی (آهنی) و مطالعات لرزه‌نگاری بود که دانشمندان ترکیب حدودی هسته زمین را تعیین نمودند.

 

بیشتر سنگ‌های آسمانی دست کم مقداری فلز آهن دارند (در واقع آلیاژی از آهن و نیکل). شما می‌توانید درخشش فلز را در سطوح شکسته آن‌ها ببینید. سنگ‌های آسمانی به طور کامل همواره مقداری فلز دارند و بسته به مقدار فلز آن‌ها در سه گروه دسته‌بندی می‌شوند:

• سنگ‌های آسمانی فلزی، که ۹۸ درصد از فلز ساخته شده‌اند؛
• سنگ‌های آسمانی فلز – سنگ، که دارای ۵۰ درصد فلز و ۵۰ درصد سنگ هستند؛
• سنگ‌های آسمانی سنگی، که دارای رگه‌های فلزی کوچکی هستند.
• در واقع جنس بعضی‌ها از نیکل و ۲۴٫۵٪ تکنیککوالو مادهٔ خیلی خطرناک است.

 

بسیاری از سنگ‌های آسمانی، به ویژه شهاب سنگ‌های فلزی، بسیار سنگین تر و چگال تر از سنگ‌های زمینی هستند. چگالی فلز آهن در حدود ۸ گرم بر سانتی‌متر مکعب است، چنان‌که بیشتر سنگ‌های آسمانی دارای چگالی بالاتر از ۳٫۳ گرم بر سانتی‌متر مکعب هستند. چگالی شمار کمی از سنگ‌های زمینی، البته به جز سنگ‌های معدن فلزی، بالاتر از این است، که آن‌ها هم به طور نوعی اکسید آهن (مانند سنگ آهن مغناطیسی یا هماتیت) هستند.

 

بیشتر سنگ‌های آسمانی دارای مقداری آلیاژ آهن - نیکل هستند و به آسانی یک آهنربا را به سوی خود می‌کشند. شما می‌توانید به آسانی با یک آهن‌ربا این ویژگی را آزمایش کنید. یک آهنربا بی گمان به سنگ‌های آسمانی خواهد چسبید به شرط آن که دست کم دارای مقداری فلز باشند. برخی از شهاب سنگ‌ها مانند گونهٔ سنگی آن‌ها تنها دارای مقدار کمی فلز هستند با این وجود یک آهن‌ربای آویخته با ریسمان را به سوی خود می‌کشند.