عوامل مؤثر در جذب دانش آموزان به نماز
کودک در خانه به دنیا می آید و اولین کسی که با او ارتباط مستمر برقرار می کند, مادر و سپس پدر و سایر اعضای خانواده اند نوع اعتقادات و ملاک و معیارهای اخلاقی, خلقی و دینی از والدین به کودک منتقل می گردد
پس روشن شد که حیات فردی و معنوی یک نوجوان و جوان کاملاً با حیات اجتماعی و سیاسی وی در ارتباط است و نارسایی در هر کدام آن ها باعث بروز مشکلات در وجود دیگری خواهد شد. اصولاً به وجود آوردن انگیزش های قوی و تحریک کننده برای ایجاد و یا تغییر رفتار در نوجوان و جوان تابع شرایط خاصی است. زیرا جنبه های انفعالی روحیات و گسترده بودن افق فکری در ایشان مسأله را پیچیده تر می کند و مکانیزم های خاصی را نیز می طلبد.
علاقه مندی نوجوان و جوان به الگوهایی چون روحانیون، علما و دانشمندان و صاحبان فضل و اندیشه و همنشینی با آنان نشان از رشد یافتگی و حساسیت در قبال مسایل فرهنگی و اجتماعی است. او به خوبی دریافته است که انسان با تکیه بر اصول انسانی و درک مفاهیم اجتماعی و ارزشی در اجتماع می تواند جایگاه اصلی خود را پیدا و حفظ نماید. لذا او در تلاش است که با بزرگ ترها و بزرگسالان ارتباط داشته باشد. «اگر بزرگ ترها و بزرگسالان او را تأیید نکنند بازگشت می کند و یا در جا می زند» یعنی در رشد عقلانی، عاطفی و اخلاقی نوجوان وقفه ایجاد می شود. بنابراین «امکانات ملاقات او با کسانی که در یک جامعه به مسایل سیاسی و اجتماعی می پردازند باعث رشد اجتماعی و سیاسی او خواهد شد.» ترتیب ملاقات با روحانیون، استادان دانشگاه و کلیه کسانی که در خط مشی های سیاسی و اجتماعی جامعه مشارکت دارند باعث پویایی رفتار و بالندگی در نوجوان می گردد.
آنچه گذشت تقریباً مقدمه ای بود برای ورود به مبحث «هماهنگی حیات سیاسی و اجتماعی انسان با حیات فردی و معنوی او» که در ارتباط با راه های جذب دانش آموزان به نماز جماعت و تقویت باورهای اعتقادی آنان مطرح شد. مسوولان نظام تربیتی کشور و عناصر دخیل در اجرای کم و کیف مسایل تربیتی که در مدارس مشغول ایفای وظیفه می باشند و الحق در سال های اخیر کوشش فراوانی را در آموزش و ایجاد امکانات اقامه نماز جماعت در مدارس فراهم نموده اند، بایستی جدیت نمایند که این مهم در قلب و روح دانش آموزان رسوخ کند و در سازمان شخصیتی آنان جای گیرد و توجه داشته باشند که هر گونه رفتار نسنجیده و حساب نشده می تواند تأثیر عمیق و نامطلوبی در روند شکل گیری شخصیت و هویت معنوی او ایجاد کند و تلاش های بعدی را دچار مشکل سازد. علت این که «نوجوان ویژگی های شخصیتی مورد نظر خود را درونی می سازد و در سازمان شخصیت خود پیاده می کند.»
دست اندرکاران تعلیم و تربیت، خصوصاً پرچمداران اقامه نماز در جامعه و مدارس کشور وظیفه بس خطیر و سنگین و حساسی بر دوش دارند. باید کوشش شود که این امر در کمال آرامش و متانت روحی و برخوردهای حساب شده انجام شود و دانش آموزان عزیز این فرصت را پیدا کنند که لطایف و ظرایف معنوی را درک و تجربه کنند و در نتیجه پرورش انسان های پارسا و متقی و مطلوب نظام تربیتی کشور میسر شود.
● الگوهای مؤثر)صاحبان فضل و اندیشه(
پیش از این گفتیم که نوجوان و جوان و حیات اجتماعی او در گرو چگونگی حیات فردی و معنوی اش بوده و در ارتباط کامل است همچنین اشاره گردید که تربیت نسل پاک و دارای منش های الهی و انسانی در شکل گیری باورهای اعتقادی وی مؤثر است.
با توجه به این که «دوره بلوغ مقارن است با تأثیر روزافزون، جنبه انفعالی در روحیات و موارد گسترش سریع افق فکری، نهادی شدن حیات درونی، فردی شدن رفتار، بیداری جنسی، احساس استقلال، بحران هویت، کوشش برای هم شکلی و انجام کارهای بزرگ، تلاش برای مورد قبول واقع شدن» لذا با درک چنین وضعیتی پدیدآوردن یک اندیشه سالم و درست در ذهن و روان نوجوان و جوان از طریق ارایه الگوهای صحیح ضرورت تام دارد.
می دانید که گاهی شخصیت ها محیط را تحت تأثیر قرار می دهند و گاهی محیط است که بر انسان تأثیر می گذارد. در هر حال شخصیت های مثبت یا منفی محیط ها و محیط های با شخصیت از عناصری هستند که در شکل گیری شخصیت واقعی کودک و نوجوان عمل می کنند.
پس از خانواده، که به عنوان اصلی ترین سازمان در نهادی و درونی شدن رفتارها برای کودک و نوجوان کمک می نماید و اولین تجربیات زندگی را در اختیارش قرار می دهد، مدرسه جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص می دهد. در این سازمان معلم و مربی الگوهایی هستند که بیشترین درصد مقبولیت را در پیش کودک و نوجوان دارند.
بی شک گذر از این مرحله در ساختار ذهنی و رفتاری کودک و نوجوان حائز اهمیت است. هوشیاری والدین و مربیان دلسوز و آگاه این امکان را برای دانش آموز به وجود خواهد آورد که با همانندسازی، بهترین الگوهای رفتاری را برای خود انتخاب نمایند. بنابراین شرکت فعالانه مدیران و مربیان در عرصه های فرهنگی و ترویج ارزش های انسانی و اخلاقی توأم با عمل، شناخت معیارهای فضیلت و انسان های فاضل را برای نوجوان آسان تر خواهد کرد.
چنانچه مدیران، معلمان و مربیان همراه دانش آموز در نماز جماعت مدرسه شرکت فعال داشته باشند و در اجرای فرامین الهی و مواظبت در رفتار و گفتار خود کوشش نمایند، دانش آموز رغبت پیدا خواهد کرد که با علاقه مندی بیشتر در نماز حضور یابد. بایستی متوجه این معنا بود که : الگو بودن رهبران دینی، علمی و مذهبی نقش اساسی را در تکوین شخصیت دانش آموزان ایفا می کند.
یک تحقیق نشان می دهد که ۴۸ درصد کل دانش آموزان نوجوان ،اعتقاد والدین خود را به خداوند و عمل به دستورات او را در جذب فرزندان به نماز مؤثر دانسته اند.
در یک تحقیق دیگر که از ۱۲۵ نفر دانش آموز یک مجتمع آموزشی سوال شده است ۶۶ درصد از دانش آموزان پسر و ۷۷ درصد از دانش آموزان دختر علت نمازخوان شدن و یا بودن خود را والدین خود ذکر کرده اند که این نشانگر نقش پراهمیت خانواده و الگو بودن آن برای نوجوان و جوان است.
والدین یا اولیای مدرسه و مدیران و شخصیت های معروف جامعه هر کدام نقش ویژه و حساسی در این مهم دارند. احساس مسوولیت در سازندگی نسل مؤمن و نمازخوان وظیفه اصلی و واجب و عینی هر فرد مسلمان اعم از والدین و دیگر مربیان و الگوهای جامعه است. آری آنجا که هستی از ارتباط و هماهنگی برخوردار است، آن جا که دنیا راه و کلاس است، یک نگاه، یک لبخند و یک فساد، یک فساد نیست که هستی را به فساد می کشد و تمام دریاها و دشت ها را در خود می گیرد.
)ظهر الفساد فی البر و البحر بما کسبت ایدی الناس) وقتی که ما کوچک تر بودیم در کنار ساختمان هایی که آجر می ریختند به بازی مشغول می شدیم و آجرها را پشت سرهم با فاصله های کوتاه می چیدیم و مارپیچ و گرد و خلاصه از شکل های مختلف، آجر کنار هم می گذاشتیم و آنگاه یک آجر را می زدیم، ما بیش از یک آجر را نزده بودیم اما چون آجرها مرتبط و کنار هم و هماهنگ بودند همه آن ها تا آخر می افتادند و بر روی زمین می ریختند، یک ضربه یک ضربه نمی ماند و یک فساد در یک جا حبس نمی شد. در هستی منظم، یک گناه، یک فساد نمی ماند وادامه می یابد و کسی که راه بودن و کلاس بودن را حساس کرده دیگر بی حساب نمی گوید و نمی شنود و نمی بیند و نمی زند و با ناهمخوانی گفتار و رفتار، هستی پاک کودک و نوجوان را به آتش نمی کشد.
