محارم نسبی و سببی

در فقه اسلامی محارم به دو دسته نسبی و سببی تقسیم می شوند.

محارم نسبی همان اقوام و خویشان نزدیک هستند که به انسان محرم اند مانند عمه، عمو، خاله، دایی و ... .

محرمیت سببی نیز یا از طریق ازدواج حاصل می شود و یا از راه شیر خوردن.

محارم سببی مرد

با ازدواج مادرزن و مادربزرگ زن و مادر پدرزن و مادر مادرزن بر مرد محرم می شوند حتی اگر زناشویی صورت نگیرد. بنابراین با خواندن صیغه عقد ازدواج، این دسته از زنان بر مرد محرم می شوند. حضرت امام خمینی(ره) در رساله عملیه مسئله ۲۳۹۲ در این باره می نویسند: «اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید، اگر چه با او نزدیکی نکند، مادر و مادر مادرآن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند، به آن مرد محرم می شوند.» افراد دیگری که با ازدواج بر مرد محرم می شوند، عبارت اند از: دختر زن، نوه دختری و پسری زن، البته در صورتی که مرد با همسر خود آمیزش کرده باشد.

حضرت امام(ره) در مسئله ۲۳۹۳ چنین فتوا می دهند: «اگر زنی را عقد کند و با او نزدیکی نماید، دختر و نوه دختری و پسری آن زن هر چه پایین روند، چه در وقت عقد باشند یا بعدا به دنیا بیایند، به آن مرد محرم می شوند.» البته حضرت امام(ره) در مسئله بعد یادآور شده اند که: اگر با زنی که برای خود عقد کرده نزدیکی هم نکرده باشد، تا زمانی که آن زن در عقد اوست نمی تواند با دختر او ازدواج کند.

محارم سببی زن

زن نیز از طریق ازدواج با پدرشوهر، پدربزرگ شوهر، پسر شوهر و نوه پسری و دختری شوهر محرم می شود. امام در مسئله ۲۳۹۶ در این باره می فرمایند: «پدر و جد شوهر، هر چه بالا روند و پسر و نوه پسری و دختری او هر چه پایین آیند، چه در موقع عقد باشند یا بعدا به دنیا بیایند، به زن او محرم هستند. »

آیا خاله، دایی و عموی زن و مرد محرم هستند؟

خاله زن نسبت به مرد و عمو و دایی مرد نسبت به زن محرم نیستند. آیت ا… مکارم شیرازی در پاسخ به این استفتاء که آیا به خاله همسرم (زنم) محرم هستم، اظهار داشته اند: «خیر، به ایشان محرم نیستید» و در پاسخ به استفتای دیگری که حکم دایی و عموی همسر از نظر محرمیت را بفرمایید، فتوا داده اند: «دایی و عموی همسر محرم نیستند.» ایشان همچنین در بخش استفتائات سایت خود در پاسخ به استفتایی مبنی بر این که: در صورت اتمام عقد موقت آیا محرمیت مرد با فرزندان زن باقی می ماند؟ گفته اند: «اگر آمیزش صورت گرفته باشد به فرزندان آن زن محرم می شود. »