اِصفَهان، نصف جهان

اِصفَهان شهری تاریخی در مرکز ایران است. این شهر مرکز استان اصفهان و نیز شهرستان اصفهان است. اصفهان، سومین شهر پهناور و پرجمعیت ایران پس از تهران و مشهد است، و همچنین یکصد و شصت و پنجمین شهر پرجمعیت جهان و نهمین شهر پرجمعیت باختر آسیا به‌شمار می‌رود. کلان‌شهر اصفهان نیز هجدهمین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است .این شهر در بین سال‌های ۱۰۵۰ تا ۱۷۲۲ میلادی به ویژه در سده شانزدهم میلادی در هنگام پادشاهی صفویان پایتخت ایران شد و رونق فراوانی گرفت. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که شماری از آن‌ها به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده‌اند. این شهر به داشتن معماری زیبای اسلامی، پل‌های سرپوشیده، مسجدها و مناره‌های منحصربفردش نام آور است. این امر سبب شده تا در فرهنگ عامه، اصفهان نصف جهان، لقب بگیرد. این شهر در آذر ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵) به همراه رشت به عنوان نخستین شهرهای ایران، به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوست. براساس استانداردهای یونسکو، شهر خلاق، شهری است که از نوآوری و توانمندی‌های شهروندان در توسعه پایدار شهری بهره می برد .میدان نقش جهان نمونه برجسته‌ای از معماری اسلامی است. این شهر دارای پانزده منطقه شهری است. از جمله دیگر آثار تاریخی اصفهان از منارجنبان، سی و سه پل، پل خواجو، کاخ چهل ستون، عمارت عالی قاپو و بسیاری از اماکن تاریخی دیگر می‌توان نام برد .

این شهر در منطقه‌ای در دامنه کوه‌های زاگرس و در کنار زاینده‌رود قرار گرفته که از کوه‌های زاگرس ایران در استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه می‌گیرد و به باتلاق گاوخونی می‌ریزد و از مراکز گردشگری، فرهنگی و اقتصادی ایران محسوب می‌شود. زاینده‌رود بزرگترین رود فلات مرکزی ایران از کوه‌های زاگرس ایران سرچشمه گرفته و از میان اصفهان می‌گذرد. همچنین جنگل ناژوان از مناطق خوش آب و هوای حاشیه زاینده‌رود می‌باشد. از دیگر مناطق طبیعی قابل گشت و گذار اصفهان می‌توان به کوه کلاه قاضی و کوه صفه اشاره نمود. منطقه کلاه قاضی، یک پارک ملی است با نام پارک ملی کلاه قاضی که محل زیست جانوران زیادی مانند کل، پازن، بز، آهو و عقاب است.

اصفهان یکی از مهم‌ترین شهرهای تاریخی کشورمان است و هر ساله مسافران زیادی، چه از داخل چه از خارج، برای بازدید از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری این شهر، به اصفهان می‌آیند.

باغ هشت بهشت در بافت شهری اصفهان در غرب خیابان چهار باغ پایین، شرق به خیابان متاخری و جنوب به بازارچه بلند (بازار هنر) قرار دارد. این باغ نیز از یادگاری‌های عصر صفوی است. هشت بهشت از باغ‌های مسطح است که در میان چند باغ دیگر از جمله خرگاه، بهشت آیین و دمور قرار گرفته است. بخش مرکزی باغ به صورت ۴ صفه است که سقفی بر روی آن قرار دارد و با مقرنس‌های گچی زیبا پوشیده شده است. آنچه در این عمارت حائز اهمیت است، ارتباطی است که میان فضاها و قسمت‌های مختلف آن پدید آمده است. این ارتباط باعث شده تا عمارت هشت‌بهشت اصفهان در عین تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و یکپارچگی و تزئینات قابل‌توجه برخوردار شود.

کاخ چهل ستون نیز از شاهکارهای به یادگار مانده از عصر صفوی در اصفهان است که بنا به کتیبه معرف تاریخ آن، عنوان مبارک‌ترین بنای دنیا را دارد. این کاخ در شرق خیابان چهار باغ پایین، جنوب خیابان سپه و غرب میدان نقش‌جهان قرار گرفته است. معماری این کاخ ترکیبی از هنر معماری چینی، ایرانی و فرنگی است و یک ایوان اصلی دارد که رو به شرق ساخته شده است. این ایوان مرکب از دو بخش است: یک بخش که بر ۱۸ ستون چوبی و رفیع استوار است و چهارستون وسط که روی ۴ شیر سنگی قرار گرفته و حجاری آن‌ها به‌گونه‌ای است که دو شیر به یک سر انسان نشان داده می‌شود.

پل خواجو از شاهکارهای زمان شاه عباس دوم است که بر روی زاینده رود ساخته شده است. پل خواجو یا پل بابا رکن الدین عملکردهایی مانند سد و تنظیم جریان آب داشته است. این پل از لحاظ معماری، استحکام و تقارن بی‌نظیر است. پل خواجو در ۱۵ دی ۱۳۱۰ ثبت ملی شده است. وسط پل برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ساختمانی به نام بیگربیکی بنا شد. این ساختمان اکنون هم وجود دارد و طاق‌های آن دارای تزئینات نقاشی است.

میدان نقش جهان اصفهان، میدان مرکزی این شهر است که در مجموعه تاریخی نقش جهان قرار گرفته است. این میدان در دوره تیموریان ساخته شد و در زمان شاه عباس اول توسعه پیدا کرد تا به شکل امروزی رسید. مساحت این میدان نزدیک به ۸۵ هزار متر مربع است.

در زمان شاه عباس اول، این میدان محل بازی چوگان، برگزاری آیین‌ها، جشن‌ها و نمایش‌های گوناگون و همچنین رژه قشون بوده است. هنوز هم دو دروازه سنگی چوگان مربوط به آن دوره در این میدان باقی مانده است.