گام‌های اساسی در برقراری ارتباط موثر با اعضای خانواده
www.CnHamid.ir
گام‌های اساسی در برقراری ارتباط موثر با اعضای خانواده
توان برقراری ارتباط موثر با اطرافیان یکی از مهارت‌های زندگی است و داشتن سواد زندگی ازجمله عواملی است که باعث می‌شود ما بتوانیم با دیگران ارتباط موثر برقرار کنیم. فردی که قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیست، نه‌تنها از زندگی خویش بهره‌ای نمی‌برد، بلکه دیگران را از خود گریزان می‌کند و فردی تنها و بی‌کس می‌شود.
برقراری ارتباط یک نیاز روحی و روانی است و اهمیت آن در فضای خانوادگی دو صدچندان است. الگوهای ارتباطی موثر اثر مهمی بر سلامت و بهداشت روان و جسم اعضای خانواده دارد چه‌بسا شخصیت، اعتماد به‌نفس، میزان یادگیری، قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری منطقی افراد خانواده وابستگی تام به ارتباط خوب، منطقی و صمیمانه آنها در خانواده دارد. ارتباط صمیمانه زیر بنای خانواده سالم و موفق است و عواملی همچون درک و احترام متقابل و همچنین صداقت و درستی در نظام خانواده را در‌بر‌می‌گیرد.
ارتباط صمیمانه در خانواده‌هایی که اعضای آن امکان بیان احساسات و نظرات خویش را دارند بیشتر از خانواده‌هایی است که احساسات یا عقاید اعضای آن مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد خانواده‌هایی هستیم که بین اعضای آن ارتباط درست و اصولی برقرار نیست، در چنین شرایطی همراهی موثر و ضروری زوجین با یکدیگر، والدین با فرزندان و خواهر و برادرها غیر ممکن است که در نتیجه آن نیز بروز مشکلات جدی دور از انتظار نبوده و بی‌گمان نبود دانش لازم برای رویارویی و حل مشکلات نیز باعث می‌شود شادابی و پویایی خانواده کمتر شود، اقتدار و نظارت والدین بر هم خورد، روابط عاطفی زوجین به حداقل برسد، صمیمیت اعضای خانواده ضعیف و تخریب شود، مسئولیت زیر سوال برود، پرورش فرزندان با شخصیت و با هویت محال گردد و...
راز دار چه کسی باشم؟!
نبود ارتباط صحیح اعضای خانواده باعث می‌شود هریک از اعضا برای ارضای نیاز خود به همدم و همراه، به دنبال فردی خارج از خانواده باشند تا به وقت نیاز بتوانند با آنها درد دل کرده یا برای حل مسائل زندگی‌شان از آنها طلب مساعدت کنند و بی‌گمان این رفتار آغازی خواهد بود برای برملا و افشا شدن رازهای خانوادگی. وقتی فردی احساس تعلق به خانواده نداشته باشد یا خود را تافته جدا بافته بداند، دور از انتظار نیست که نسبت به رازهای اطرافیانش نیز بی‌توجه باشد یا آنها را متعلق به خود نداند، اینجاست که مسائل کوچک خانواده نیز در بوق و کرنا می‌شود و همه شهر خبردار از آن!
در خانواده‌هایی که ارتباط سالم وجود ندارد دروغگویی و بی‌اعتمادی بسیار مشهود است، اعضای خانواده به حرف‌های هم اطمینان ندارند و معمولا حتی سخن بحق همدیگر را نیز جانبدارانه تلقی کرده و تصور می‌کنند ممکن است گوینده از بیان آن به دنبال نفعی برای خویش است. سوءظن و مشکوک بودن به یکدیگر نیز ماجرایی بس طولانی دارد که باعث می‌شود آرامش زندگی اعضای خانواده با کوچک‌ترین تلنگری بر هم بریزد و مصائب و مشکلاتی را که گاه حتی ماه‌ها نیز ادامه می‌یابد، رقم بخورد.
حرف نزن، حوصله‌ای برای حرف‌هایت نیست
وقتی بین اعضای خانواده رابطه‌ای مساعد برقرار نباشد، معمولا صحبت‌های هیچ یک از اعضا برای همدیگر خوشایند و جذاب نخواهد بود، مثلا ممکن است یکی از اعضای خانواده از مهم‌ترین واقعه روزانه‌اش سخن بگوید، اما اطرافیان سرگرم کار خود بوده و کمترین توجه را به سخنان آن فرد داشته باشند، اگرچه در شرایطی نیز ممکن است او را به سکوت دعوت کرده یا مستقیما به او ابراز کنند که هیچ شور و اشتیاقی برای شنیدن حرف‌هایش ندارند. معمولا در این خانواده‌ها، هیچ‌کس تاب شنیدن صدای دیگری را ندارد، مگر به وقت ضرورت و لزوم.
وقتی دشمنان خونی هم می‌شوند
به ساز هم نمی‌رقصند که هیچ، بلکه به دنبال راهی هستند که جدایی مسیر زندگی شان را نیز به رخ هم بکشند، به زور جواب سلام همدیگر را می‌دهند، حضور در کنار یکدیگر را نمی‌پذیرند، سخن هیچ یک باب مزاج هیچ کدامشان نیست، گذشت و فداکاری را در قبال هر کسی جایز می‌دانند، جز اعضای خانواده‌شان. در یک کلام به خون هم تشنه‌اند، نسبت به هم چشم و گوش نابینا و کر کرده و دلشان را نیز به سختی یک سنگ جلا داده‌اند و این حال و روز خانواده‌هایی است که فرار از ارتباط سالم و مفید را بر قرار آن و سازمان رابطه خانوادگی‌شان ترجیح داده‌اند.
خشونتی که بیداد می‌کند
مشاجرات و اختلافات متعدد خانوادگی حداقل پیامد منفی فقدان ارتباط صمیمی و دوستانه بین اعضای خانواده است. نبود صمیمیت و دلبستگی باعث می‌شود اعضای خانواده همدیگر را همچون بیگانه‌ای بدانند که مجبورند بنابر شرایط زندگی، زندگی اجباری را تحمل کرده و کنار یکدیگر روز را شب و شب را روز کنند.
در چنین فضای سرد عاطفی، مهربانی و محبت جایی برای بروز ندارد و اینچنین است که اعضای خانواده نسبت به هم پرخاشگر می‌شوند و هر لحظه به دنبال بهانه‌ای برای جنگ و نزاع هستند.
ارتباط صحیح و ایجاد صمیمیت
داشتن ارتباط با یکدیگر باعث می‌شود اعضای خانواده نسبت به یکدیگر احساس تعلق و نگرانی داشته باشند که معمولا نیز در عمل آن را به منصه ظهور می‌رسانند، مثلا اگر یکی از اعضا، دلگیر و ناراحت باشد، دیگران را تاب تحمل نیست یا خود فرد سریعا با دیدن اطرافیانش متمایل است در مورد مساله پیش آمده سخن بگوید و از آنان نظرخواهی کند، چه‌بسا با آنان صمیمی و یکرنگ است و به یقین نیز اعتماد دارد که اعضای خانواده در کنار او هستند نه در مقابلش.
حال خانواده‌ای را در نظر بگیرید که ارتباط بین اعضای آن کاملا سرد و یکنواخت است، بی‌شک مفید و سازنده نبودن رابطه‌ها باعث می‌شود هریک از اعضا احساس تنهایی، دلهره و نگرانی و بی‌علاقگی نسبت به هم داشته باشند و با انتخاب گوشه‌ای از منزل، عزلت‌گزین و گوشه‌نشین شوند و کاری به کار هم نداشته باشند.
گاهی سردی روابط عاطفی به قدری شدت می‌گیرد که برخی از اعضا حاضر به دیدار دیگر اعضا نیستند یا حس همدردی و همدلی‌شان نسبت به یکدیگر فروکش می‌کند و از همه بدتر آن که هم‌خون خود را بسان غریبه هم منزلی می‌بینند که فقط قرار است ساعاتی چند را در کنار هم بگذرانند بی‌آن‌که جویای احوال هم باشند یا برای مساعدت و همیاری هم قدمی بردارند.
بیماری همیشه گریبانگیرشان می‌شود
فقدان رابطه عاطفی و صمیمی برای تک تک اعضای خانواده مضر و مشکل زاست، چه بسا فقدان امنیت روانی و عدم ارضای نیاز به دوست داشته شدن و مورد توجه بودن باعث می‌شود هر یک از افراد خانواده احساس کمبود و حقارت کنند و گاه حتی جبران آن را در مرکز خواسته‌ها و نیازهایشان قرار دهند، اندک ندیده و نشنیده ام کودکی که مبتلا به افسردگی و اضطراب مزمن است و نسبت به معلم یا مربی خویش ابراز علاقه افراطی می‌کند یا نوجوانی در جستجوی محبت و صمیمیت، در ارتباط با جنس مخالف قرار گرفته و در نهایت نیز سراز ناکجا آباد در آورده است یا جوانی که برای فراموش کردن دردهای زندگی به مصرف مواد روی آورده و زوجی که با وجود همسر، دل در گروی معشوقه‌ای دیگر داده است. بیماری روانی و جسمی از پیامدهای ناگزیر فقدان ارتباط سالم و سازنده بین اعضای خانواده است.
گام‌های اساسی در برقراری ارتباط موثر با اعضای خانواده
مهارت و توانایی برقراری ارتباط سالم و موفق با دیگران از جمله ویژگی‌های خانواده خوشبخت است. آیا شما و خانواده‌تان این ویژگی را دارید؟ کسب این مهارت مهم و ضروری خیلی مشکل نیست، فقط کافی است بخواهید و تمرین کنید، شش گام اساسی ارتباط موثر و سازنده:
همدلی وهمدردی کنید شنونده خوبی باشید مخالفت کردن با استفاده از روش خلع سلاح
احترام، احترام و احترام خودشناسی و افزایش آگاهی شناسایی افکار منفی و مخرب
