چهار چیز دل را می‏ میراند

رسول الله ( صلی الله علیه و آله)

أربَعٌ یُمِتنَ القلبَ: الذَّنبُ علَى الذَّنبِ، و کَثرَةُ مُناقَشَةِالنِّساءِ - یَعنى مُحادَثَتَهُنَّ -، و مُماراةُ الأحمَقِ تَقولُ و یَقولُ و لا یَرجِعُ إلى‏ خَیرٍ (أبَداً)، و مُجالَسَةُ المَوتى‏ فقیلَ لَهُ: یا رسولَ اللَّهِ، و ما المَوتى‏؟ قالَ: کُلُّ غَنِىٍّ مُترَفٍ.$

چهار چیز دل را می‏ میراند:

گناه روی گناه،

هم سخن شدن زیاد با زنان،

مجادله کردن با نابخرد، که تو می‏گویی و او می‏گوید و هرگز او به راه نمی‏ آید

و همنشینی با مردگان.

عرض شد: ای رسول خدا، منظور از مردگان چیست؟ فرمود: هر توانگر خوشگذارنی

برگرفته شده از menbarestan.ir

 

⛔️ خرابی چون از حد بگذرد آباد می گردد؟!

⛔️ خرابی چون از حد بگذرد آباد می گردد؟!

✍️  احسان محمدی

◀️  شما هم این جمله را به زبان آورده اید؟ از آخرین باری که شنیده اید چند روز می گذرد؟ حتی چند ساعت؟! این روزها یکی از پرتکرارترین ضرب المثل ها بین عموم مردم همین است.  نشانه ای از ناامیدی فرد از تغییر اوضاع و تن دادن به تقدیرِ هرچه باداباد!

#فرخی_یزدی شاعر آزادی طلب و سیاستمدار در شعری می سراید:

 دلم از این خرابی ها بود خوش، زان که می دانم
خرابی چون که از حد بگذرد آباد می گردد

◀️ در واقع این ضرب المثل مصرع دوم این بیت از فرخی یزدی است که میان ایرانیان مدام بازتکرار می شود. اما کسی می تواند مثالی بزند که یک مجموعه بعد از اینکه خرابی اش از حد گذشت، خود به خود آباد شد؟

◀️ #آلمان ها که می خواستند در جنگ جهانی دوم دنیا را فتح کنند توسط سربازان روس به بدترین شکل تنبیه شدند. سال 1946 نزدیک به 8 درصد از بچه هایی که در برلین به دنیا آمدند پدرانی روس داشتند. نتیجه #تجاوز گسترده به زنان و دختران 10 تا 80 ساله توسط لشکر فاتح.

◀️ بیش از 20 درصد ساختمان های کشور با خاک یکسان شده بود. بسیاری از مردان در جنگ کشته شده بودند. فروش نان در نانوایی ها با نظارت ماموران پلیس بود که به تعداد محدود فروخته شود.

مردم ناچار به کشت مواد غذایی در خانه هایشان می پرداختند. وضع مسکن بسیار رقت‌بار بود به طوری که در هر اتاق 5 تا 6 نفر زندگی‌ می کردند یا اکثراً در زیرزمین‌ها و اتاقک‌های حلبی و راهروها و ایستگاه‌های راه‌آهن‌ها شب را به صبح می‌رسانیدند.

◀️ آیا آنها هم گفتند «خرابی چون از حد بگذرد آباد می گردد» و در نتیجه ساختمان های خرابه مثل لوبیای سحرآمیز خود به خود آجر روی آجر از نو ساخته شدند، مشکلات کشور حل شد، اقتصاد رونق گرفت و در کمتر از 30 سال دوباره به یک ابرقدرت در دنیا تبدیل شدند؟

◀️ در جنگ جهانی دوم بیش از دو میلیون و هفتصدهزار #ژاپنی کُشته شدند! فقط کُشته! برای آنکه بزرگی این عدد را بهتر متوجه شویم، طبق آمار تعداد شهدای ایرانی در جنگ هشت ساله بیش از 200 هزار نفر است.

◀️ فقط در بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی حدود 220 هزار نفر جان باختند. بیش از 100هزارنفر بلافاصله هنگام بمباران کشته شدند و بقیه تا پایان سال ۱۹۴۵ بر اثر اثرات مخرب تشعشعات رادیواکتیو جان خود را از دست دادند.

◀️ بمب اتمی که آمریکایی ها در هیروشیما فرود آوردند تمام ساختمان‌های شهر از جمله کارخانه‌های فولادسازی و صنعتی چون میتسوبیشی را نابود کرد.

تنها چیزی که از شهر باقی‌ماند ساختمان تالار ترویج صنعتی استانی هیروشیما بود که انفجار، بالای گنبد این بنا رخ می‌دهد و به خاطر قرار گرفتن در کانون مرکزی انفجار، کاملاً ویران نشد!

◀️ آیا ژاپنی ها نشستند و گفتند حالا که اینطور است بگذاریم کشور نابود شود چون خرابی چون از حد بگذرد آباد می گردد! و در نتیجه همین تفکر ژاپن مجدداً آباد و به یک الگو برای همه دنیا تبدیل شد؟

◀️ این قصه ها و افسانه ها را کنار بگذاریم. شگفت انگیز است که هنوز بعضی از هموطنان علت عقب افتادن ما در مسابقه جهانی را به گردن حمله اعراب در هزار سال پیش می اندازند؟

اراده یک ملت برای تغییر، برای برخاستن از خاکستر ناکامی ها کجای این معما قرار دارد؟ نکند آلمانی ها و ژاپنی ها از اساس فتوشاپ هستند؟!

◀️ #ویلی_برانت که بعد از جنگ جهانی دوم شهردار برلین و بعد صدراعظم آلمان شد در کتاب زندگی اش " زندگی من در سیاست" می نویسد: یک روز دیدم زنی در صف خرید نان به غریبه ها لعنت فرستاد و آرزوی هیتلر را کرد. پشتم لرزید. احساس کردم باید بمانم و ثابت کنم آبادی و آزادی آلمان نیازی به هیتلر و فاشیسم ندارد.

◀️ این چه تفکر مایوسانه ای است که مدام به آن دامن می زنیم؟ هیچ فرمول ویژه و راه میان بری وجود ندارد. معجزه گری از کشور دیگری سوار بر اسب سفید نمی آید که مشکلات ما را حل کند.

راهی جز سخت کار کردن و تلاش برای امیدوار ماندن نیست، البته که در این راه به مدیران شرافتمند، باهوش و فداکار نیازمندیم اما مدیران هم ایرانی هستند. یکی از ما. انتخاب شده یا انتصاب شده از میان خودمان....

◀️ خرابی ها حتی وقتی از حد بگذرند آباد نمی شوند. کسانی باید به جای این شعر و شعارهای مایوسانه آستین بالا بزنند و کاری کنند. حتی این شعر به داد خود فرخی یزدی هم نرسید.

80 سال پیش دستگیر و زندانی شد و در زندان قصر درگذشت (کُشته شد) و حتی کسی نمی داند کجا در خاک خفته است... خرابی روزگارش از حد گذشت اما چیزی آباد نشد!
#عصرایران
🖋 @ehsanmohammadi95

⛔️ سلام بر چریک های زیر پتو!

⛔️ سلام بر چریک های زیر پتو!

✍️ احسان محمدی- وقتی مسافرت می روم و رانندگی غیرمسئولانه برخی از هموطنان را می بینم فکر می کنم شاید واقعا" تصمیم گرفته پشت فرمان بمیرد ولی گناه کسانی که هنوز می خواهند زندگی کنند و دارند مسیرشان را می روند چیست که گاهی به وسیله آنها کشته می شوند؟

⛔️ فضای سیاسی هم پر است از این آدم ها. کسانی که انگار وظیفه دارند "امید" را در وجود دیگران بکُشند. مثل گِلوم در کارتون گالیور که با قیافه ای خونسرد هیچ ایده ای نداشت و کمکی نمی کرد اما دم به دقیقه می گفت: می دونم ما موفق نمی شیم ...

اسم این کارشان را هم می گذارند مبارزه برای تغییر رژیم! مثل دانش آموزی که بگوید: اونقد نمیرم مدرسه، تا مدرسه مشروعیتش رو از دست بده!...

◀️ البته در فضای مجازی که کم هزینه تر است و به آدم ها حس امنیت ناشی از پنهان ماندن می دهد چند فحش  آبدار هم می زنند تنگ کار تا نشان بدهند چه ایمان راسخی دارند و بیدی نیستند که از این بادها بلرزند.

◀️ بسیاری از این افراد بی آنکه بدانند گرفتار اسلکتیویسم (Slacktivism) هستند. مبارزه از زیر لحاف یا پتو!
 این کار به فرد احساس رضایت کاذب انجام عملی مثبت را می‌دهد، در حالی که تأثیر واقعی آن کار هیچ و یا بسیار ناچیز است آنها فکر می کنند یک جهان تحت تاثیر این کارشان قرار می گیرد!

◀️ آنها که روی دیوار توالت ها شعار می نویسند هم وقتی بیرون می آیند و دست شان را می شویند ته دلشان به خودشان می گویند: بابا من دیگه کی هستم! فردا رژیم عوض میشه با این کارم!

⛔️ اگر هیچ کاری نمی کنید و هیچ ایده ای ندارید و تنها با دیس لایک کردن و فحش دادن زانوی دیگران را سُست می کنید شما در این گروه قرار دارید. نکته دردناک ماجرا این است که تاوان بی عملی و چریک بازی و ژست های روشنفکری شما را همه می دهند.

شما می توانید رای ندهید و در هیچ فعالیت اجتماعی شرکت نکنید اما به آنها که امیدوارانه کار می کنند متلک نیندازید که حالا تو برو رای بده ببینم درست میشه مملکت؟! ما خوب می دانیم که با یک رای  "همه چیز" درست نمی شود.

◀️ در باور ما با آن پوزخندهای شبه روشنفکرانه تان بیش از آنکه شبیه میشل فوکو و جان لاک به نظر بیایید به گِلوم شبیه هستید؛ می دونم ما موفق نمی شیم...

🔹 ما ترجیح می دهیم بجنگیم و شکست بخوریم تا اینکه تسلیم شویم و شکست بخوریم.

🔻🍭 اگر این نوشتار به کام تان تلخ آمد حق دارید، من با کیبورد تایپ می کنم نه آب نبات!
🖋 @ehsanmohammadi95

پارادوکس بیرانوند با جواد خیابانی و رامبد جوان!

شب گذشته علیرضا بیرانوند میهمان برنامه زنده جواد خیابانی در فصل داغ فوتبال بود و همزمان برنامه ضبطی اش با رامبد جوان در شبکه نسیم روی آنتن رفت.

به گزارش "ورزش سه"، علیرضا بیرانوند یکی از چهره ای شاخص تیم ایران در جام جهانی بود. کسی که توانست پنالتی رونالدو را بگیرد و البته اولین کلین شیت تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی را رقم بزند. همین نمایش های خوب سبب شد تا پس از بازگشت به ایران، مورد توجه رسانه های مختلف قرار بگیرد و رامبد جوان و جواد خیابانی که مجری 2 برنامه پربازدید تلویزیون هستند، از او به عنوان میهمان دعوت به عمل بیاورند.

 

البته فضای دو برنامه تفاوت های زیادی داشت. در خندوانه فضا شاد و مفرح و سرگرم کننده بود اما در فصل داغ فوتبال بحث ها جدی، رسمی و در دقایقی احساسی دنبال می شد.

 

بیرانوند در خندوانه بارها با میلاد محمدی و سعید عزت اللهی شوخی کرد و به قول معروف مجلس را در دست گرفت. بارها سر به سر رامبد جوان گذاشت و برای بینندگان و حاضر به لری آوازخوانی هم کرد. او از جناب خان، لباس محلی لرستانی ها را هدیه گرفت و در برنامه زنده پوشید تا به آرزوی دیرینه اش برسد.

 

همچنین دروازه بان شماره یک تیم ملی ایران، به کری خوانی با کریستیانو رونالدو نیز پرداخت و اشاره کرد مطالب خنده دار کاربران فضای مجازی، باعث افزایش روحیه اش شد.

 

 

اما در شبکه ورزش اوضاع متفاوت بود. بیرانوند با جواد خیابانی، بحث های متنوعی انجام دادند که بخشی از آن ها به پیشنهادات او اختصاص داشت. پیشنهاد از دیناموکیف، بشیکتاش و تورینو که به نظر جدی می رسیدند و بیرانوند نیز اعلام کرد: «سعی میکنیم با مدیریت پرسپولیس تصمیمی بگیریم که این تیم هیچ ضرری نکند».

 

اما بخش ویژه برنامه جواد خیابانی و علیرضا بیرانوند مربوط به بخشی بود که بیرانوند از زندگی شخصی اش می گفت. در ابتدا مجری برنامه با اشاره به فقر بیرانوند در ابتدای زندگی، از او پرسید که آیا فقرا را فراموش کرده ای؟ دروازه بان پرسپولیس که به شدت احساسی شده بود پاسخ داد: «به هیچ وجه! من شب...» اما بیرانوند نتوانست صحبت هایش را ادامه دهد.

 

خیابانی دقایقی از او تمجید کرد و به زندگی شخصی اش پرداخت و بار دیگر سوالش را از این ستاره فوتبال ایران پرسید. بیرانوند که آرام تر شده بود، گفت: حرف خیلی خوبی زدی آقا جواد. مردم عزیز کلا میدانند من چطور وارد فوتبال شدم و از کجا به کجا رسیدم. مسلما من هیچ وقت جایی که بودم را فراموش نمیکنم.»

وی در ادامه خاطره ای جالب بیان کرد: همین یکی دو سال پیش که شرایط خیلی خوبی در فوتبال داشتم، وقتی صبح بیرون می رفتم، رفتم که چند روزنامه بخرم که یک پیرزن را دیدم که در حال اسباب کشی بود و من را نمی شناخت. گفت جوان بیا و کمکم کن. چون این اتفاق برای برای خودم هم افتاده بود، درک کردم. از شانسم برق هم رفته بود و باید 5 طبقه را با پله می رفتم. من 5 طبقه 7-8 کیسه برنج را گذاشتم روی کولم و بردم. بعد پیرزن گفت که چقدر به تو پول بدهم؟! من روزنامه ای که عکسم روی آن بود را نشان دادم و گفتم من بیرانوندم، ورزشکار حرفه ای! گریه کرد و گفت من نمی دانستم. گفتم اصلا به این چیزها فکر نکن چون من هیچ وقت جاهایی که بودم را فراموش نمیکنم.

نماینده سربلند ایرانیان

دهه کرامت

دهه کرامت ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها، روز دختر و پیشاپیش ولادت امام رضا علیه السلام گرامی باد.

باغ بهشت

به دیوار و در این بیت توحید             فروغ عترت و قرآن توان دید

بود این بارگاه خلد آذین                   حریم دخت هفتم خسرو دین

مزار حضرت معصومه اینجاست         رضا را خواهر مظلومه اینجاست

چو اینجا شد چراغ عشق روشن         به دلها این حرم شد پرتو افکن

بُوَد این درگه از ابواب رحمت            در باغى است از باغ جنّت

که اشک عاشقان شد جویبارش        نمى گردد خزان هرگز بهارش

تو اى زائر به تعظیم شعائر               ببوس این درگه پر نور وطاهر

بیا اینجا به اشک خود وضو کن          بیا جان خود اینجا شست و شو کن

بپا خیز و بخوان اذن دُخولش            اجازت از خداگیر ورسولش

به اذن حیدر و زهراى اطهر              به اذن یازده معصوم دیگر

قدم چون مى نهى داخل از این در       بگو بسم اللّه و اللّه اکبر

زند چون حلقه براین درگدائى              به گوش جان او آید ندائى

که: اى سائل! دعایت مستجاب است   محبّ آل عصمت، کامیاب است

بخواه از رحمت حق هر چه خواهى       که بى حدّ است الطاف الهى

«حسانا»، قم که دارُالمؤمنین است       در ِباغ بهشت اندر زمین است

حبیب چایچیان «حسان»

صدا و سیمای مرکز قم

🔰زندگی چاه رنج است اما تو رَسن بباف!

🔰زندگی چاه رنج است اما تو رَسن بباف!

✍️ سولماز پروین

◀️ اگه بخوام باهات رو راست باشم باید بگم که زندگی یک جورایی سخته... یعنی به شکل گریز ناپذیری سخته و این ربطی به جایی که هستی و جوری که زندگی می کنی نداره.

◀️ من بهش میگم اصل بقای سختی. یعنی سختی از شکلی به شکل دیگه تبدیل میشه ولی نابود نمیشه. برای همین هم توی یک زندگی خیلی خوب و عادی، جایی که هیچ کی به هیچ کی به خاطر عقایدش شلیک نمی کنه و همه چی آرومه؛ آدمهای زیادی مشت مشت قرص ضد افسردگی می‌خورن که بتونن خودشون رو هر روز صبح از توی رختخواب بکشن بیرون . آدمهای پف کرده، آدمهای بد حال؛ آدمهای روی لبه.

◀️ خیلی ‌ها معتقدن که پیشرفت تکنولوژی، اینترنت، نخودفرنگیِ غیر ارگانیک و گلوتن، ما‌ ها رو اینجوری کرده و قدیم‌ها مردم خوشبخت‌تر بودن. تو بشنو و باور نکن.

◀️ حتی هزار‌ها سال پیش شاهزاده‌ای هندی به نام  سیزارتا –یا همون بودا– گفت که زندگی رنجه. رنج، یا به زبون بودا «دوکا». هایدگر بهش می‌گه «اضطراب وجودی».

↙️ این ها رو نگفتم که نا امیدت کنم. چیزهای خوب و دلنشین هم توی دنیا کم نیست. می تونی ازشون توی راه کمک بگیری و هر وقت داشتی توی چاه غم فرو می رفتی مثل "رسن" بهشون چنگ بندازی و بیای بیرون. یکی از این طناب ها؛ موسیقیه.

🎵اگه تونستی سازی بزن؛ اگه نتونستی بهش گوش کن. وقتهایی که شادی موسیقی گوش کن و وقتهایی که غمگین بودی بیشتر، و اونجا که از هرحرکتی عاجز موندی؛ برقص. رقصیدن بهترین و مفید‌ترین کاریه که می‌تونی برای روحت بکنی. عموما موقع جشن و شادی می‌رقصن اما تو مثل زوربای یونانی برای رقصیدن منتظر بهانه نمون. هرجا ریتمی شنیدی که می‌شد باهاش برقصی، خودت رو تکون تکون بده، حتی اگه ریتم چکیدن قطره‌های آب از شیروونی باشه. «رقص هم ارتعاش شدن با جریان هستیه».

🎵 رقصیدن رو جدی بگیر ولی موقع رقص جدی نباش. بی‌مهار و بدون ترس از دیده شدن برقص، توی کوچهٔ بن‌بست، توی آسانسور، توی جمعیت. «برقص، برقص، وگرنه گم خواهی شد». شایدم کم بیاری.

🎶  راستی اگه صدای خوبی داشتی موقع رقصیدن یک کم هم آواز بخون، اما اگه نداشتی هم مهم نیست، همیشه توی حموم و زیر دوش می‌تونی برای خودت بخونی.

📚 چیز دیگه‌ای که می‌تونی بخونی کتابه. خوندن بهت کمک می‌کنه زندگی‌های دیگه‌ای رو که هیچ وقت نمی‌تونستی تجربه کنی رو تجربه کنی. فیلم هم همین کار رو توی یک ابعاد دیگه‌ای می‌کنه اما کتاب همیشه یک سر و گردن بالا‌تر از فیلمه چون قوهٔ تخیلت رو به کار می‌گیره؛ و روند ذهنی‌تر و عمیق تریه.

📗 تا می‌تونی بخون. وسط کتابهات حتما چند صفحه هم در مورد ستاره‌ها و کهکشان‌ها بگذار چون کمکت می‌کنه که ابعاد چیز‌ها رو بهتر درک کنی و یادت نره که توی کل هستی کجا وایسادی. برای همین قدیم‌ها بیشتر فیلسوف‌ها ستاره‌شناس هم بودن. شاید نخوای یا نتونی منجم بشی، ولی همیشه می‌تونی وقتهایی که غمگینی به آسمون نگاه کنی و ببینی که غم‌هات در برابر عظمت کهکشان چقدر کوچیکه.

🚗 طناب‌های دیگه‌ای هم هست؛ چیزهایی مثل نقاشی کردن، کاشتن یک درخت؛ آشپزی با ادویه‌های جدید، سفر کردن، حرکت. ما برای نشستن خلق نشدیم. صندلی یکی از خطرناک‌ترین اختراعات بشریه. به جای نشستن قدم بزن؛ بدو؛ شنا کن...

🐱 اگر مجبور شدی بشینی؛ برای خودت همنشین‌هایی پیدا کن و از مصاحبتشون لذت ببر. پیدا کردن دوست خوب خیلی هم آسون نیست اما اگه دوست خوبی باشی؛ دیر یا زود چند تا آدم خوب دورت جمع خواهند شد. در ضمن، دایرهٔ دوستات رو به آدم‌ها محدود نکن. تو می‌تونی تقریباً با همهٔ موجودات زندهٔ دنیا دوست باشی؛ گل‌ها، علف‌ها، ماهی‌ها، پرنده‌ها، و بله حتی گربه‌ها. حیوون‌ها گاهی حتی از آدم‌ها هم دوستهای بهتری هستن.

▪️توی زندگی چاه غم زیاده ولی طناب هم هست؛ سر رسن رو ول نکن. اما مراقب باش که به طناب های پوسیده مثل الکل، دود، پول و حتی موفقیت، آویزون نشی چون از توی چاه بیرونت نمیاره و بدتر ولت می کنه ته چاه.

بگرد و طنابهای خودت رو پیدا کن و اگه نتونستی پیداش کنی؛ «ببافش». آدمهای انگشت شماری طناب بافی رو بلدن.

📘 دانشمند ها، کاشفها، مربی های فوتبال، کمدین ها، و هنرمندها همه طناب باف هستن و طنابهایی رو بافتن که آدمهای دیگه هم می تونن سرش رو بگیرن و باهاش از توی چاه بیرون بیان. اگه ما امروز از سیاه سرفه نمی میریم برای اینه که طنابی رو گرفتیم که لویی پاستور سالها پیش بافته، سمفونی شماره پنج طنابیه که بتهوون با نتها به هم پیوند زده، صد سال تنهایی طنابیه که مارکز با کلمه و خیال به هم بافته.

بیشتر طنابها رو یک روزی کسی که شاید ته چاه زندونی بوده بافته، مولانا در دفتر پنجم میگه:

 آه کردم؛ چون رسن شد آه من
گشت آویزان رسن در چاه من

آن رسن بگرفتم و بیرون شدم
شاد و زفت و فربه و گلگون شدم
🖋 @ehsanmohammadi95

زندگی ساده تر

هم برای خودتان حق اشتباه کردن قایل باشید و هم برای بقیه، این طوری زندگی بسیار ساده‌تر می‌شود.

به افتخار تمام مادر های عزیز❤️😍
قدرشونو بدونید اونا هستن که عاشقتونن👍

‼️ تفاوت خواب مامان وبابا :

مامان و بابا داشتند تلویزیون تماشا می کردند
که مامان گفت:”من خسته ام و دیگه دیروقته ، میرم که بخوابم ”
مامان بلند شد ، به آشپزخانه رفت و مشغول تهیه ساندویچ های ناهار فردا شد ، سپس ظرف ها را شست ، برای شام فردا از فریزر گوشت بیرون آورد ، قفسه ها رامرتب کرد ، شکرپاش را پرکرد ، ظرف ها را خشک کرد و در کابینت قرار داد و کتری را برای صبحانه فردا از آب پرکرد .
بعد همه لباس های کثیف را در ماشین لباسشویی ریخت ، پیراهنی را اتو کرد و دکمه لباسی را دوخت .
اسباب بازی های روی زمین را جمع کرد و دفترچه تلفن را سرجایش در کشوی میز برگرداند.
گلدان ها را آب داد ، سطل آشغال اتاق را خالی کرد و حوله خیسی را روی بند انداخت

بعد ایستاد و خمیازه ای کشید . کش و قوسی به بدنش داد و به طرف اتاق خواب به حرکت درآمد ، کنار میز ایستاد و یادداشتی برای معلم نوشت ، مقداری پول را برای سفر شمرد و کنارگذاشت و کتابی را که زیر صندلی افتاده بود برداشت .
بعد کارت تبریکی را برای تولد یکی از دوستان امضا کرد و در پاکتی گذاشت ،
آدرس را روی آن نوشت و تمبرچسباند ؛ مایحتاج را نیز روی کاغذ نوشت
و هردو را درنزدیکی کیف خودقرارداد. سپس دندان هایش رامسواک زد.

باباگفت: “فکرکردم ، گفتی داری می ری بخوابی

” و مامان گفت:” درست شنیدی دارم میرم.”

سپس چراغ حیاط راروشن کرد و درها را بست.
پس ازآن به تک تک بچه ها سرزد ، چراغ ها راخاموش کرد ،
لباس های به هم ریخته را به چوب رختی آویخت ، جوراب های کثیف را درسبد انداخت ،
با یکی از بچه ها که هنوز بیداربود و تکالیفش را انجام می داد گپی زد ،
ساعت را برای صبح کوک کرد ، لباس های شسته را پهن کرد ، جاکفشی را مرتب کرد و شش چیز دیگر را به فهرست کارهای مهمی که باید فردا انجام دهد ، اضافه کرد . سپس به دعا و نیایش نشست.

درهمان موقع بابا تلویزیون راخاموش کرد و بدون اینکه شخص خاصی مورد نظرش باشد ، گفت: ” من میرم بخوابم” و بدون توجه به هیچ چیز دیگری ، دقیقاً همین کار را انجام داد

واین است تفاوت خواب مادرو پدر

بهشت زیر پای مادران نیست بلکه بهشت خانه ایست که مادرم در آن است

مادری رو به فرزندش کرد و او را نصیحت کرد:
فرزندم:
روزی از روزها مرا پیر و فرتوت خواهی دید...ودر کارها یم غیر منطقی!!
در آن وقت لطفا به من کمی وقت بده و صبر کن تا مرا بفهمی.😭😖
هنگامی که دستم می لرزد و غذایم بر روی لباسم می ریزد؛
هنگامی که از پوشیدن لباسم ناتوانم؛
پس صبر کن و سالهایی را به یاد آور که کارهایی که امروز نمیتوانم انجام دهم، به تو یاد میدادم.😓😓
اگر دیگر جوان و زیبا نیستم؛
مرا ملامت نکن و کودکی ات را به یاد آور، که تلاش میکردم تو را زیبا و خوشبو کنم.
اگر دیگر نسل شما را نمی فهمم به من نخند، ولی تو گوش و چشم من ؛ برای آنچه نمی فهمم باش.
من بودم که ادب را به تو آموختم.
من بودم که به تو آموختم چگونه با زندگی روبه رو شوی.پس چگونه امروز به من می گویی چه کنم و چه نکنم.؟؟؟!!!
از کند شدن ذهنم و آرام صحبت کردنم و فکر کردنم هنگام صحبت با تو خسته نشو ، چون خوشبختی من اکنون این است که باتو باشم.😭تو اکنون تمام زندگی من هستی.
من همچنان می دانم که چه میخواهم، فقط برای انجام کارهایم به من کمک کن.
هنگامی که پاهایم مرا برای رسیدن به مقصد یاری نمی کند، با من مهربان باش.
اکنون که پیرم از گرفتن دستم هنگام راه رفتن خجالت نکش؛ که در کودکی ات که ناتوان بودی من دست تو را می گرفتم.
من دیگر مثل تو جوان نیستم و به سادگی، مرگ در انتظار من است.💔💔
در کنار من باش و مرا تنها نگذار.
هنگامی که از خطای من چیزی به یاد آوردی بدان که من جز مصلحت تو چیزی نمی خواستم.
خطا های مرا ببخش تا خدا تو را بیامرزد.
هنوز هم خنده و بازی های تو مرا خوشحال میکند

مرا از همصحبتی خودت محروم نکن.
هنگام تولدت با تو بودم ؛ پس هنگام مرگم با من باش.😭
لازم است این متن را همه بخوانند تا احساس مادرشان را هنگامی که پیر شد بفهمند.

به عشق مادرتان آن را برای دیگران ارسال کنید

کاربرد روان‌شناسی در عملیات روانی

دکتر محمدحسین الیاسی*

چکیده

روان‌شناسی به عنوان علم مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی, کاربرد فراوانی در عملیات روانی دارد. در این زمینه نقش و کاربرد سه شاخه روان‌شناسی برجسته‌تر است. این سه عبارتند از: روان‌شناسی یادگیری, اجتماعی و زبان و اندیشه. در میان نظریه‌های یادگیری نظریه‌های ثرندایک و پاولف کاربرد بیشتری دارند. مدل متقاعدسازی روان‌شناسی اجتماعی کوشیده است تا مهم‌ترین ویژگیهای فرایند ارتباط اثربخش را کشف و عرضه کند. واژه‌ها, عناصر و ابزار اصلی عملیات روانی‌اند. در روان‌شناسی زبان و شناخت فرایند اثربخش واژه‌ها و نقش آنها از راه‌اندازی واکنشهای مختلف هیجانی و عاطفی و جهت‌دهی به رفتار بحث می‌شود. یافته‌های این رشته, کاربرد روزافزونی در عملیات روانی دارد.

کلید واژه: روان‌شناسی یادگیری, یادگیری زبان و اندیشه, متقاعدسازی, روان‌شناسی اجتماعی.

مقدمه

روان‌شناسی (پسیکولوژی) را به مفهوم امروزی کلمه به عنوان علم مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی (تکینسون وهیلگارد 1991) یا به تعبیر دقیق‌تر, علم مطالعه منظم رفتار, تجربه و فرایندهای ذهنی و عوامل مؤثر در رفتار و چگونگی تغییر آن (شعاری‌نژاد, 1371) تعریف می‌کنند. از این تعاریف چنین پیداست که تمامی رفتارهای آدمی اعم از پنهان و آشکار، موضوع روان‌شناسی است و هدف آن مانند همه علوم دیگر توصیف, تبیین, کنترل و پیش‌بینی موضوع مورد مطالعه آن رشته (رفتار) است. این رشته عمری کوتاه دارد و به‌عنوان یک رشته علمی کمی بیش از یک قرن از عمر آن سپری شده است. با وجود این، حیطه و قلمروی آن توسعه‌ای شگرف یافته و در چند دهه گذشته شاخه‌ها و گرایشهای مختلفی از بدنه آن پدید آمده‌ است. هر چند این گرایشها گاه سیمایی افراطی و حتی مبتذل به خود گرفته است، اما هر یک از آنها توانسته است برای زدودن آثار ابهام از حیطه مورد مطالعه خود گامهایی فراتر نهد و برخی حقایق مربوط به ماهیت انسان و ویژگیها, علایق, منشها, رگه‌ها و ... او را آشکار سازد و ضمن افزایش دانش و معرفت آدمی درخصوص این موجود متکامل، با توجه به  تعدّد و تنوّع اعمال و کنشهای او, روشهای آزمون‌شده‌ای را نیز برای کنترل و پیش‌بینی رفتار او در موقعیتهای مختلف عرضه کند.

در چند دهه گذشته سه گرایش از گرایشهای مختلف روان‌شناسی کاربرد بیشتری در عملیات روانی (و فنون و روشهای آن) داشته‌اند: 1- روان‌شناسی یادگیری, که موضوع ویژه مورد مطالعه آن یادگیری است. 2- روان‌شناسی اجتماعی, که به مطالعه رفتار فرد در موقعیتهای گروهی می‌پردازد. 3- روان‌شناسی تفکر و زبان که تأثیر دوجانبه اندیشه و زبان و اثرهای روان‌شناختی واژه‌ها و ساز و کار تأثیر واژه‌ها بر نظام اندیشه فرد را مورد مطالعه قرار می‌دهد. اخیراً نیز رویکرد پردازش اطلاعات و نظریه‌های اسناد, کاربردهایی را برای کارشناسان عملیات روانی فراهم ساخته‌اند. در این مقاله تلاش بر آن است تا از نقش و کاربردهای هر یک از این رشته‌ها در عملیات روانی پرده برداشته شود.

نظریه‌های یادگیری و عملیات روانی

شاید بتوان گفت یادگیری از عینی‌ترین و علمی‌ترین رشته‌های روان‌شناسی است چون تقریباً تمامی قوانین و اصول و یافته‌های آن در نتیجه پژوهشهای دقیق و کنترل شده آزمایشگاهی حاصل شده است و به همین دلیل اعتبار و قابلیت تعمیم بالایی دارد. همان‌گونه که پیش‌تر خاطرنشان شد موضوع این رشته یادگیری است, پس شایسته است که پیش از هر چیز هدف روان‌شناسان از آن پدیده مشخص شود. به باور بیشتر روان‌شناسان، یادگیری عبارت است از ایجاد تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار و یا رفتار بالقوه که از تجربه ناشی می‌شود و  نمی‌توان آن را به حالتهای موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری, خستگی, یا داروها ایجاد می‌شود, نسبت داد (هرگنهان, 1993, ص 30). از این تعریف می‌توان استنباط کرد که عملیات روانی نیز نوعی یادگیری است چون کارشناسان عملیات روانی با ارائه اطلاعات و توسل به جاذبه‌های هیجانی در پی تغییر باورها, نگرشها و نهایتاً تغییر رفتار مخاطبان آماج هستند یا به تعبیر دقیق‌تر عملیات روانی, عملیات برنامه‌ریزی شده‌ای است که به واسطه ارسال اطلاعات در پی تأثیر بر هیجانات, انگیزه‌ها و رفتار مخاطبان است, یعنی دقیقاً همان کاری که پی‌آمد و نتیجه یادگیری است.

نخستین کاربرد نظریه‌های یادگیری در عملیات روانی را می‌توان به اصل جای گشت تداعی در نظریه ادوارد ثرندایک نسبت داد. بر اساس این اصل، تداعی بین موقعیت و پاسخی معین به موقعیت و پاسخ معین دیگری انتقال می‌یابد، یعنی نوعی یادگیری اتفاق می‌افتد. ثرندایک طی آزمایشی به کبوتران آموزش داد تا بین رنگ قرمز و سبز تمیز قائل شوند. برای این منظور او کبوتران را وقتی که به دکمه قرمز پاسخ می‌دادند, ولی به دکمه سبز پاسخ نمی‌دادند, تقویت می‌کرد, یعنی به آنها دانه می‌داد و بعد یک میله عمودی بر روی دکمه قرمز و میله‌ای افقی بر روی دکمه سبز قرار داد. سپس به تدریج رنگها را محو کرد تا سرانجام کبوتران یاد گرفتند که بین دو میله تمیز قائل شوند. به عبارت دیگر او توانست تداعی از رنگ را به میله انتقال دهد. این اصل در تبلیغات کاربرد زیادی دارد, براساس این اصل مبلغان ابتدا شئی محرک (مانند یک منظره خاطره‌انگیز, آبشار زیبا, زن یا مرد جذاب, یک شخصیت مورد احترام، یک پزشک, مادر و ...) که در افراد احساسات و هیجانات مثبت و خوشایندی ایجاد می‌کند, پیدا می‌کنند. بعد این محرک را با محصول خود (اعم از نوعی سیگار, بستنی و اتومبیل و حتی یک ایده و باور) آنقدر همراه می‌آورند تا محصول مورد نظر, همان احساس مثبت و خوشایندی را که به وسیله شئی محرک اصلی ایجاد می‌شد, تولید کند. طبیعی است که انسان نیز از بین چند محصول چیزی را انتخاب می‌کند که ناخودآگاه احساس و هیجان مطلوبی در او تولید کند, یا ایده و نگرشی را از آن خود می‌داند که در او احساس رضامندی و خرسندی ایجاد کند.

اصل یادگیری نهفته ادوارد تولمن نیز کاربرد ویژه‌ای در عملیات روانی دارد. تولمن در آزمایش با موشها دریافت, وقتی که ارگانیسمها در معرض اطلاعات و مواد یادگیری قرار گیرند آن را می‌آموزند, هر چند که ممکن است آن را تنها در شرایط مقتضی به عملکرد تبدیل کنند. از همین روی است که کارشناسان کمک روانی قربانیان خود را در معرض بمباران اطلاعاتی قرار می‌دهند چون می‌دانند آماجهای آنان براثر تکرار به کمک دریافت اطلاعات متجانس و هماهنگ از مجاری مختلف اطلاع‌رسانی آن را فرا می‌گیرند و در شرایط و موقعیتهای مقتضی ناخودآگاه به گونه‌ای عمل می‌کنند که مورد نظر مهاجمان عملیات روانی بوده است. از دیگر کاربردهای نظریات یادگیری در عملیات روانی،‌ استفاده از اصل تکرار است. دیرزمانی است دانشمندان در علوم یادگیری کشف کرده‌اند که تکرار موجب درونی‌سازی پیام یا مواد آموختنی دیگر می‌شود و به ویژه زمانی اثر آن نیرومندتر است که تقویتی به دنبال داشته باشد. تکرار پیامهای تبلیغاتی و تعقیب آنها با نواها و صداهای دلنواز و دلنشین درستی و اهمیت آن پیامها را به مخاطب القاء می‌کند. به عبارت دیگر هنگامی که مخاطب پیامی را از مجاری مختلف دریافت می‌کند و به ویژه زمانی که دریافت پیام در او احساس مطلوبی نیز تولید می‌کند، به خود اجازه نمی‌دهد که در درستی و حقانیّت آن پیام تردیدی به خود راه دهد.

تبلیغات شرطی یکی از پر مبارزه‌ترین فنون تبلیغات است که ریشه در نظریه یادگیری شرطی کلاسیک دارد. بر اساس این روش که بی‌شباهت با اصل جای گشت تداعی ثرندایک نیست، پیام به یک محرک یا عامل نامربوط همراه و شرطی می‌شود و بدان وسیله در جامعه القاء می‌گردد. مثلاًُ ممکن است کراوات و روشنفکری را که هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند با یکدیگر تداعی کنند و بعد از آن بیننده همواره آدم کراوات‌زده را فردی تحصیل‌کرده و انتلکتوئل بداند یا مثلاً ممکن است مرد شدن و سیگار کشیدن نوجوانان را با یکدیگر همراه سازند به گونه‌ای که نوجوان چنین بپندارد که مرد شدن زمانی میّسر است که با سیگار کشیدن همراه باشد. به نظر می‌رسد که بیشترین کاربرد نظریه‌های شرطی (به ویژه نظریه شرطی پاولف) در پدیده شست‌وشوی مغزی است. اما پیش از بحث در زمینه آن کاربردها، لازم است تعریفی نسبتاً جامع از این پدیده ارائه شود. شست‌وشوی مغزی را می‌توان تلاش و کوشش منظم و حساب‌شده‌ای دانست که تحت شرایط تحمل‌ناپذیر و فشار به منظور تغییر اجباری عقاید، باورها و نگرشهای فرد یا گروهی از افراد صورت می‌گیرد. از این تعریف به روشنی می‌توان دریافت که شست‌وشوی مغزی، خود نوعی عملیات روانی و یا دست‌کم یکی از روشهای خشن عملیات روانی است.

به باور بسیاری از کسانی که پدیده شست‌وشوی مغزی را مطالعه کرده‌اند (کسانی نظیر هانتر، 1952 و سارجنت)، این پدیده ریشه در یافته‌های ایوان پترویج پاولف بانی نظریه شرطی کلاسیک دارد. پاولف در سن 83 سالگی طی مجموعه گفتارهایی با عنوان بازتابهای شرطی، آثار روانی استرسورها و روان‌نژندیهای تجربی (نوروزهای تجربی) را در سگها و انسانها مورد بحث و بررسی قرار داد و نقش مهم استرس را در ایجاد اختلال در وظیفه و کارکرد مغز، آشکار ساخت. پاولف سگها را از حیث مزاج به چهار نوع تحریکی نیرومند، سرزنده، آرام و باثبات و وقفه‌ای ضعیف تقسیم کرد. او بر اساس آزمایشهای 30 ساله خویش دریافت که هر یک از این نوع مزاجها به شیوه‌ای اختصاص به فشارها و استرسورها پاسخ می‌دهند. (پاولف، ترجمه کریمی، 1372) همچنین، پاولف در گفتارهای خود به یافته‌های مهم دیگری اشاره کرد و اذعان داشت که هرگاه دستگاه عصبی ارگانیسمهای سطح بالا فراتر از ظرفیت پاسخگویی آن یعنی تا مرحله‌ فراحاشیه‌ای و به مدت زیادی تحریک شود، تمامی پاسخهای طبیعی آنها صرف نظر از نوع مزاج دچار وقفه می‌شود. به طور کلی پاولف دریافت که در جریان شرطی شدن به روشهای مختلف می‌توان تعادل ارگانیسم را مختل کرده و مقاومت روانی او را درهم شکست. برخی از روشهای پیشنهادی او عبارتند: 1ـ افزایش شدت علامتی که ارگانیسم به آن شرطی شده است 2ـ افزایش فاصله زمانی میان ایجاد و ارائه محرک شرطی و محرک غیرشرطی 3ـ ایجاد ناهنجاری در علائم شرطی 4ـ ایجاد اختلال جسمی

امروزه در برخی زندانها و یا در اردوگاههای اسراء از شیوه‌هایی استفاده می‌شود که کمابیش با شیوه‌های مورد استفاده پاولف در ایجاد نوروز تجربی در سگها شباهت دارد. با روشهایی نظیر محرومیت حسی و ایجاد اختلال جسمی، ایجاد ابهام،‌ بازجوییهایی پی‌درپی و طولانی، تهدید، تغییر زندان‌بانها و روشهای رفتاری آنان و ... ابتدا فرد را تا مرحله فراحاشیه‌ای پیش می‌برند، آنگاه مقاومت زندانی را در هم می‌شکنند و سپس از باورها، الگوی رفتاری جدید و تقویت‌کننده‌های مثبت (نظیر پذیرش، تقویت اجتماعی، تسهیلات و ...) بهره می‌گیرند. یعنی پس از آنکه بر اساس نظریه یادگیری شرطی کلاسیک، الگوهای رفتاری و یادگیری پیشین فرد را درهم شکستند،‌ از نظریه یادگیری شرطی فعال و به ویژه برنامه‌های تقویت آن برای ایجاد و تداوم رفتاری جدید او سود می‌برند.

روان‌شناسی اجتماعی و عملیات روانی

متقاعدسازی یا ترغیب، از مباحث اساسی عملیات روانی است، روان‌شناسان اجتماعی نیز بیش از هر گروه دیگر در این زمینه به تحقیق و مطالعه پرداخته‌اند. در میان روان‌شناسان اجتماعی نیز هاولند و همکارانش در دانشگاه ییل بیش از دیگران به این موضوع اهتمام ورزیده‌اند. (بارون و بایرون، 1991). آنها طی بررسیهای خود، موفق شدند مدلی ارائه دهند که امروزه کاربردی گسترده در تبلیغات و عملیات روانی دارد. بر اساس مدل هاولند و دیگران، در هر موقعیت متقاعدکنندگی، عناصر زیر نقش مهمی دارند:

1ـ منبع ارائه کننده‌ پیام یا عامل عملیات روانی؛

2ـ پیام، محتوا و ویژگیهای آن؛

3ـ زمینه، بافت و سازمان پیام ترغیبی؛ و

4ـ مخاطب و ویژگیها، خواسته‌ها و نیازهای او.

تحقیقات نشان داده است که مقبول بودن منبع ارائه پیام، شرط ضروری مؤثر واقع شدن پیام است، مهم‌ترین عواملی که منبع پیام را مقبول می‌سازند عبارتند از: تخصص، جذابیّت، قابل اعتماد بودن و شباهت داشتن به مخاطب (میزر، 1991). هنگامی که کارشناسان عملیات روانی در پی ارائه پیام و تغییر عناصر و نگرشهای گروههای قومی، ملی و فرهنگی دیگری هستند بهتر آن است که از عواملی استفاده کنند که به طور مستقیم با سازمانهای عملیات روانی در ارتباط نباشند. این اقدام او واجد مزایایی است که از آن جمله می‌توان به سپربلا بودن عوامل و مقبولیت کافی آنان در نزد مخاطبان اشاره کرد.

1 ـ نکته مهم در محتوای پیام، یک‌جانبه یا دوجانبه بودن پیام است. هاولند و همکاران دریافته‌اند که پیام دوجانبه برای افراد دارای تحصیلات و تخصص بالا مؤثرتر است، در صورتی که پیام یک‌جانبه، برای افراد عادی، یعنی کسانی که تحصیلات کمتری دارند، مؤثرتر است. 2 ـ یافته روان‌شناسان اجتماعی در زمینه محتوای پیام، آن است که اگر پیام برای مخاطبان ناآشنا و دشوار باشد، بهتر است که نتیجه‌گیری صریح به عمل آید ولی زمانی که پیام ساده است، بهتر است نتیجه‌گیری به پیام‌گیرندگان واگذار شود. اثر تقدم و تأخّر نیز از جمله نکات مهم در نحوه ارائه پیام است. در اثر تقدّم استدلالهای موافق مطرح می‌شود در حالی که در اثر تأخر استدلالهای موافق با دیدگاه و نظر مخاطبان در آخر پیام ارائه می‌گردد. اگر مخاطبان به پیام علاقه‌مند نباشند اثر تقدّم مؤثرتر از اثر تأخر است.

نخستین نکته مهم در ویژگیهای مخاطبان عملیات روانی تعهد آنان، به ویژه تعهد رفتاری، به نگرش یا ایده و باور مورد نظر است. چنانچه بتوان مخاطبان را در شرایطی قرار داد که به رغم میل باطنی و تحت تأثیر عامل عملیات روانی در حضور عموم سخنانی را بر زبان جاری کند یا عملی از خود نشان دهد در نتیجه نگرش و باور آنان آنگونه خواهد شد که عامل عملیات روانی در پی آن است. افزون بر این، ایجاد شرایطی که در آن مخاطبان احساس ناهماهنگی شناختی بکنند و دچار تعارض شوند می‌تواند در تغییر نگرشها و اعتقادات آنان مؤثر واقع شود. عامل عملیات روانی تنها زمانی می‌تواند از اثربخش بودن پیام خود مطمئن شود که از برخی ویژگیهای شخصیتی مخاطبان (نظیر اعتماد به نفس، منبع کنترل، نیاز به تأیید اجتماعی و...) آگاه باشد و پیام خویش را بر اساس آن ویژگیها طراحی و اجراء کند. روان‌شناسان اجتماعی علاوه بر ارائه مدل متقاعدسازی هاولند، روشها و فنون دیگری را نیز ارائه کرده‌اند که کاربرد فزاینده‌ای در تبلیغات و عملیات روانی دارند، برخی از این روشها به شرح زیر است:

1 ـ برچسب‌زدن: بر اساس این روش برای نامگذاری افراد, اشیاء و گروهها از اسامی و القابی (نظیر سرمایه‌دار، کمونیست، بنیادگرا، تروریست و ...) استفاده می‌کنند که واکنشهایی هیجانی در مخاطب ایجاد می‌کند.

2 ـ کلیّات درخشنده: در این روش از اصطلاحات کلی یا عمومی خوب و بدی (مانند پدری، مادری، مهم، نمونه و ...) استفاده می‌شود که افراد زیادی را دربرمی‌گیرد لذا می‌تواند آنچه را که باب میل خویش است بپذیرد.

3 ـ دسته واگن: در این روش کارشناسان عملیات روانی چنین وانمود می‌کنند که عده زیادی با پیام و نظر او موافق‌اند. به این دلیل مخاطب ممکن است احساس تنهایی بکند و لذا برای اهتراز از رنج تنهایی ممکن است نظر خویش را تغییر دهد. مدسازان جهان عموماً با این روش می‌کوشند تا به مخاطبان خود القاء کنند که بیشتر مردم از مدهای آنها تقلید می‌کنند.

4 ـ افکار تحریف شده: در این روش واقعیت با دروغ و فریب درهم می‌آمیزد و موضوع تبلیغات را در نظر مخاطب، حقیقت جلوه می‌دهد.

5 ـ انتقال: در این روش عامل عملیات روانی موضوع خود را با نماد و سمبل مقبول و مورد پذیرش مردم همراه می‌سازد در نتیجه به موضوع او نیز توجه می‌شود.

روان‌شناسی زبان، اندیشه و عملیات روانی

واژه‌ها از ابزارهای اصلی عملیات روانی‌اند. با به کارگیری ماهرانه و حساب شده واژه‌ها است که مخاطب تحت تأثیر قرار می‌گیرد و هدف عملیات روانی، تحقق می‌یابد. روان‌شناسی زبان و اندیشه نیز به بررسی فرایند تحول زبان و نقش گفتار و واژه‌ها در نظم‌بندی فعالیتهای ذهنی، چگونگی شکل‌گیری و تحول مفاهیم، بار عاطفی و هیجانی کلمات و ارتباط معنی و واژه می‌پردازد. پس، به خوبی می‌توان دریافت که این شاخه از روان‌شناسی نیز کاربرد خاصی در عملیات روانی دارد از همین روی ذکر پاره‌ای از این کاربردها خالی از فایده نیست.

1 ـ روان‌شناسان زبان دریافته‌اند واژه‌ها سرشار از قابلیت و واکنش در سطوح مختلف مغز و کارکردهای عالی ذهنی‌اند. هر واژه، یا مجموعه‌ای از واژه‌ها، نوعی واکنش را در سطوح عالی ذهن به راه می‌اندازند، مثلاً واژه‌های لبریز از هیجان و احساس، آن بخش از کارکردهای عالی ذهن ما را فعال می‌سازد و ما را برای موضع‌گیری له یا علیه یک ایده، شخص یا نگرش برمی‌انگیزد.

2 ـ هر واژه واجد معنی و مفهوم خاصی است، به قول لوریا معنی، نظم پایداری از تعمیمهاست که در کلمه نشان داده می‌شود، یعنی نظامی که برای همه یکسان است اما، مضمون جنبه‌هایی از معنی کلمه را دربرمی‌گیرد که با واکنشهای عاطفی و هیجانی گوینده در لحظه‌ای معین، سروکار دارد. در واقع میزان تبلور و انعکاس مضمون در واژه‌هاست که کشش و جاذبه‌ای در مخاطب به سوی پیام مورد نظر ایجاد می‌کند. هر قدر احساسی که در ورای واژه‌های یک پیام نهفته است مشابهت بیشتری با زمینه و بافت ذهنی مخاطب داشته باشد و یا بتواند احساس و هیجانی را در وی برانگیزد، درک و جذب آن واژه‌ها آسانتر صورت می‌گیرد اما،‌ اگر مضمون، قدرت نفوذ و ایجاد کشش و حرکت از فردی به فرد دیگر را نداشته باشد، پیام اثربخش نخواهد بود.

3 ـ هر واژه نظام پیچیده‌ای از هم‌خوانیها را برمی‌انگیزاند و بدین ترتیب به صورت مرکز شبکه معنایی در‌می‌آید. گذشته از آن، واژه حوزه‌های معنایی خاصی را که نقش مهمی در بازداری یا تهییج عاطفی دارد، فعال می‌سازد. به بیان دیگر هر محرک کلامی، بازتابی را ایجاد می‌کند و این بازتاب خود را در چند شاخص‌ حرکتی، الکتروفیزیولوژیک و خودکار آشکار می‌سازد. هر چقدر واژه‌ای از نظر معنایی بسامد بیشتری داشته‌ باشد، فرد آن واژه را با سهولت بیشتری به یاد می‌آورد و احتمال اینکه آن واژه واکنشهای هیجانی و عقلانی را در او به وجود آورد، زیاد است.

4 ـ واژه‌ها علاوه بر آنکه ابزار شناخت (اندیشه) و ارتباط تلقی می‌شوند، نقش مهمی نیز در نظم‌بخشی فرایندهای ذهنی و جهت‌دهی بر عهده دارند. می‌دانیم که فرد ابتدا واژه‌ها را از جهان خارج از خود دریافت می‌کند، سپس آنها را درونی می‌سازد و آنها را به صورت گفتار درونی در‌می‌آورد. پس از آن، گفتار درونی نیز فرد را برای انجام رفتارهای خاص برمی‌انگیزاند. کارشناسان عملیات روانی معمولاً مخاطبان را با واژه‌های متعدد آنقدر بمباران می‌کنند تا او بخشی از آن واژه‌ها را در حوزه شناختی خویش قرار دهد و آنها را درونی سازد، واضح است که پس از مدتی، بخشی از اندیشه و رفتار او متأثر از این واژه‌ها خواهد بود.

یادداشتها

1 ـ لوریا، ا... (1368)؛ زبان و شناخت؛ ترجمه حبیب‌ا... قاسم‌زاده؛ ارومیه، انتشارات انزلی.

2 ـ شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1371)؛ درآمد به روان‌شناسی انسان؛ تهران؛ انتشارات آزاده.

3 ـ هرگنهان، بی. آر (1374)؛ مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری؛ ترجمه دکتر علی‌اکبر سیف؛ تهران؛ انتشارات دانا.

4 ـ کریمی، یوسف (1373)؛ روان‌شناسی اجتماعی؛ تهران، انتشارات ثبت.

5 ـ زورق، محمد حسن (1368)؛ مبانی تبلیغ؛ تهران، انتشارات سروش.

6 ـ پاولف، ایوان پترویج (1372)؛ بازتابهای شرطی. تهران، انتشارات رشد.

---

* . روان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)